شمشیربازی

fencing

شمشیربازی

 شمشیربازی که قدمتی طولانی دارد، به صورت دو نفره برای آقایان و بانوان انجام می شود. ورزش شمشیربازی، هم بصورت انفرادی و هم بصورت تیمی صورت می گیرد. شمشیربازها در موقع مسابقه می بایست لباس های مخصوصی بپوشند و از دستکش، لباسی مخصوص و یک ماسک با تور فلزی استفاده نمایند تا صورت و بدن از ضربه های احتمالی حریف محفوظ بماند.

به لباس شمشیربازها یک کابل سیم متصل است، این سیم به دستگاه مخصوصی ارتباط پیدا می کند که می تواند ضربه های وارد را ضبط و محاسبه کند. محوطه مسابقه شمشیربازی که به آن پیست می گویند، چهارده متر طول و 8/1 تا دو متر پهنا دارد. این پیست با هفت خط افقی به نواحی مختلف تقسیم می شود و جنسی شبیه توری فلزی دارد.

شمشیر بازی (تاریخچه)

شمشیر بازی ورزش روزگاران کهن است . فن شمشیر زدن و استفاده از شمشیر برای حمله و دفاع , تاریخی بسیار دراز دارد . شمشیر مهمترین  اسلحه بشر طی چندین هزار سال بوده است و بهمین دلیل تنها ورزشی است که تاریخی روشن دارد و مدارک زنده و گویایی در موجودیت آن وجود دارد.کارشناسان ورزشی , با توجه به مدارک موجود , معتقدند که ورزش شمشیر بازی در ابتدای قرن چهارم میلادی در اروپا متولد شده است . کشور آلمان پیشقدم این ورزش سلحشوری است . در ابتدای قرن پانزدهم , شمشیر بازی از آلمان به ایتالیا راه یافت و در قرن شانزدهم  در همه اروپا متداول شد و مدارس شمشیر بازی به آموزش علاقمندان این ورزش پرداختند , اما انگیزه اصلی برای کسب مهارت در شمشیر بازی آن بود که خود را مهیای دوئل ( جنگ تن به تن ) کنند

در اواخر قرن 19 میلادی که بسیاری از کشورها دوئل را ممنوع اعلام کردند , زمینه بسیار مساعدی برای گسترش شمشیر بازی به عنوان ورزش فراهم شد و باشگاههای متعددی تاسیس شد تا به تربیت شمشیر بازان بپردازند.در سالهای آخر قرن نوزدهم ورزش شمشیر بازی بقدری در اروپا متداول بود که حتی قبل از تصویب مقررات مربوط به آن , جز مسابقات رسمی اولین دوره بازیهای المپیک آتن 1896 قرار گرفت. در سال 1914 در کنگره بین المللی کمیته های المپیک سراسر جهان که در پاریس تشکیل شد , مقررات فدراسیون بین المللی شمشیر بازی , مورد تصویب اعضا قرار گرفت .

شمشیر بازی در ایران

ورزش شمشیربازی برای نخستین بار توسط میرمهدی ورزنده در ایران معرفی و در دارالمعلمین ورزش تدریس شد. سپس  در مدرسه نظام آن زمان آموزش و بتدریج گسترش یافت. در سال 1328 سه نفر از جوانان ایرانی‌‌ ‌که برای تحصیل به اروپا رفته بودند با ورزش شمشیربازی آشنا  شدند و پس از بازگشت به‌ ‌ایران، کوشش فراوانی در گسترش هر چه بیشتر این ورزش به عمل آوردند. آقایان مهندس ابتهاج، مهندس نیر نوری و دکتر بصیر پایه گزاران اولیه شمشیربازی در ایران هستند. در همین سال فدراسیون شمشیربازی ایران را تاسیس و مهندس ابتهاج به عنوان اولین رئیس فدراسیون شمشیربازی معرفی گردید.

 در سال 1329 فدراسیون آندره ماراتزی ایتالیایی را برای آموزش‌‌ ‌شمشیربازی به ایران دعوت کرد. ماراتزی با وجود آن که ‌ حدود 70 سال سن داشت اما تلاش و‌‌ ‌کوشش بسیاری در پایه ریزی مکتب کلاسیک    شمشیربازی در ایران نمود.

 در سال 1330 با استفاده از تجربیات مرحوم دکتر بصیر طرح توسعه و گسترش آغاز گردید و قهرمانان بنامی همچون آقایان مهندس هوشمند الماسی، امیر مهماندوست و تراب پزشکی به جامعه شمشیربازی  معرفی گردیدند.  

  در سال 1325 مربی دیگری از ایتالیا به نام‌‌ ‌ آنیلو پاساریلو ایتالیایی به ایران آمد و به مدت 10 سال در آموزش شمشیربازان ایرانی و آشنا کردن آنها‌ ‌با شیوه‌های پیشرفته این ورزش پرداخت. اما در آن زمان مکان   مشخصی برای تمرین شمشیربازان ‌وجود نداشت و زیرزمین خاکی یک ساختمان در خیابان- فلسطین کنونی - در تهران که محل‌ ‌باشگاه ایران بود، مورد استفاده دوستداران شمشیربازی قرار می‌گرفت.

 مهندس هوشمند الماسی که از شاگردان مکتب آندره ماراتزی بود، به منظور تکمیل دانش شمشیربازی خود به ایتالیا اعزام گردید و به مدت طولانی از آموزه های مربیان برجسته ایتالیا بهره گرفت. ایشان پس از  مراجعت به ایران کمک شایانی به ارتقاء سطح کمی و کیفی شمشیربازی کشور نمود.

 

 در سال ‌‌1345 مسابقات جهانی جوانان برای اولین بار در ایران و در تالار ورزشی تازه تاسیس‌ ‌هفت‌تیر - واقع در ضلع شمالی پارک شهر تهران - برگزار شد. این مسابقات جهش قابل توجهی در شمشیربازی ایران به وجود آورد.  در این مسابقات، ‌رئیس فدراسیون بین‌المللی شمشیربازیحضور یافت وبا کمک او 3 شمشیرباز‌ ‌برجسته ایران (شاپور زرنگار، بیژن زرنگار و عباس افضلی) برای گذراندن دوره عالی‌ ‌مربیگری، عازم فرانسه شدند و در موسسه ملی ورزش فرانسه LINS به فرا گرفتن اصول و فنون‌ ‌پیشرفته این ورزش پرداختند. این3 نفر پس از بازگشت به عنوان مربیان تیم ملی مشغول‌ ‌به کار شدند.

در سال 1346 تیمسار مهندس هوشمند الماسی به عنوان رئیس فدراسیون منصوب گردید. از این تاریخ با بهره گیری از مربیان بین المللی داخلی و خارجی فعالیت گسترده ای به عمل آمد. در سال 1347 سالن ویژه‌ای برای ورزش شمشیربازی در قسمت شمالی ورزشگاه‌ ‌امجدیه بنا گردید و به این ترتیب شمشیربازی در ایران شکل فعال تری به خود گرفت. در‌ ‌نتیجه گسترش و توجه بیشتر به شمشیربازی که با استخدام دو مربی بنام اتحاد جماهیر شوروی آن زمان (آقایان پیچکوف و تولاکوف) که با وارد نمودن انبوهی از وسایل و تجهیزات مدرن شمشیربازی همراه بود، تیم ملی مردان و زنان ایران در بازی‌های‌ ‌آسیایی تهران 1974 به مقام قهرمانی رسید. ایران توانست 16 مدال طلا، 3 مدال نقره و 7 مدال برنز در انفرادی و تیمی به دست آورد و با شایستگی قهرمان آسیا شود. از افتخارات این دوره احراز پست ریاست کنفدراسیون شمشیربازی آسیا توسط تیمسار الماسی بود که تا چند سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در اختیار ایران بود.

از قهرمانان صاحب نام شمشیربازی ایران آن زمان می‌توان به آقایان احمد اکبری، اصغر پاشاپور ، پرویز الماسی، کیومرث طلوعی در رشته فلوره، پیروز آدمیت، سرژیک آسادوریان ، اسفندیار زرنگار، ایرج دستگردی و علی بدر در رشته اپه، حمید فتحی، منوچهر شفاهی، احمد اسکندرپور، اسماعیل پاشاپور در رشته سابر و خانم‌ها گیتی محبان، مهوش شفاهی، مریم آچاک، ژیلا الماسی و مریم شریعت‌زاده در رشته فلوره بانوان، اشاره کرد.

ورزش شمشیربازی در جمهوری اسلامی ایران

 پس از پیروزی انقلاب اسلامی فدراسیون شمشیربازی بصورت شورایی و به ریاست مرتضی خان محمدی اداره می شد تا این که در اواخر سال 1359 با‌‌ ‌تصمیم سازمان تربیت بدنی ایران فعالیت شمشیربازی متوقف شد و این وقفه 10 سال به‌ ‌طول انجامید. سپس از سال  1368شمشیربازی دوباره فعالیت های خود را از سر گرفت. در دوره  جدید فعالیت فدراسیون شمشیربازی به ترتیب آقایان علی رحیمی، سید امیر  حسینی، مهدی محمدزاده و دکتر فضل الله باقراده به عنوان رئیس انتخاب شدند.

در دوره مهندس علی رحیمی (1373- 1369) خوابگاه فدراسیون احداث گردید و شمشیربازی دوره احیای مجدد خود را از سر گرفت. اولین تیم شمشیربازی پس از بازگشایی مجدد به بازی های آسیایی پکن اعزام گردید و در اسلحه سابر در جایگاه سوم آسیا قرار گرفتند.

 در دوره سید امیر حسینی (1377-1373) فعالیت های قابل توجهی در زمینه گسترش و توسعه این رشته برداشته شد از جمله: برگزاری مسابقات بین المللی دهه فجر - کاپ های ستارخان، خزر، نقش جهان – اولین دوره مسابقات شمشیربازی کلاس A جهانی در سال 1375 در تهران –  مسابقات قهرمانی مردان آسیا (جام ذوالفقار) و مسابقات شمشیربازی غرب آسیا در سال 1376- برگزاری اولین آزمون داوری بین المللی در ایران – دعوت از آقای یوری پیچکوف ریاست وقت فدراسیون شمشیربازی روسیه و استاد بین المللی رشته سابر جهت برگزاری کلاس توجیهی مربیگری، مدیریت و برنامه ریزی شمشیربازی مدرن در سال 1377 – اعزام عباسعلی فاریابی به دوره مربیگری بین المللی دانشگاه تربیت بدنی بوداپست مجارستان در سال 1375 و پرویز حق اندیش به دوره مربیگری فرانسه در سال1376. پس از انتخاب سید امیر حسینی به عنوان دبیر کل کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران ایشان جای خود را به مهدی محمدزاده دادند. 

در دوره مهدی محمدزاده (1382- 1377) بین المللی کردن فدراسیون شمشیربازی آغاز گردید و هم زمان با کسب کرسی نایب رئیسی آسیا توسط  رئیس وقت مسابقات جام جهانی که در اواخر دوره سید امیر حسینی به جای مسابقات دهه فجر برگزار گردید، رشد وسیعی پیدا کرد و فینال های آن در اماکن تاریخی و باستانی بصورت جشنواره برگزار گردید که انعکاس جهانی داشت. این مسابقات در تخت جمشید، چهل ستون، آرامگاه فردوسی، میدان آزادی، ال گلی و نقش جهان برگزار گردید. در این دوره آقای رنه راک ریاست فدراسیون جهانی شمشیربازی وقت دو بار  به ایران سفر کرد. این مسابقات در رده جوانان در یزد نیز برگزار گردید و تا حال حاضر نیز ادامه دارد. یکی از رویدادهای مهم این دوره برگزاری دو آزمون بین المللی شمشیربازی در شیراز و تبریز بود و داوران متعددی جهت شرکت در آزمون های بین المللی سایر کشور ها  اعزام شدند. برگزاری اولین دوره بین المللی مربیگری شمشیربازی  (school Masters) در سال 1381، راه اندازی کنفدراسیون شمشیربازی غرب آسیا به مرکزیت ایران و اعزام امید فرهی و محمدرضا یاقوتی به دوره مربیگری بین المللی دانشگاه تربیت بدنی بوداپست مجارستان نیز از دست آوردهای این دوره بود.    

پس از مهدی محمدزاده دکتر فضل الله باقرزاده به سمت ریاست فدراسیون شمشیربازی انتخاب گردید. ایشان نیز در انتخابات کنفدراسیون  آسیا پست نایب رئیسی را احراز نمود. کسب چندین پست آسیایی و جهانی و اعزام پیمان فخری به دوره مربیگری بین المللی دانشگاه تربیت بدنی بوداپست مجارستان از نکات قابل توجه این دوره می باشد.

قهرمانان شمشیربازی مطرح پس از پیروزی انقلاب اسلامی

محمد شیخ الاسلام، رشید خالقی، عباس شیخ الاسلام، پیمان فخری، پاشا پاشاپور، امیر مهیمن رحیمی، علیرضا سیف زاده، رضا خالقی، علیرضا طاهرخانی، آرش شیخ حسینی، شهرام معصومی، هادی محمدزاده، سهیل خاوندی، رفیع صفت کار و احسان محمدزاده در رشته سابر، حمیدرضا توتونچی، مهدی زنگنه، ساسان مهماندوست، بابک مهماندوست، سیامک فیض عسگری، قدرت رضایی، مرتضی شفیعی، فرهاد رضایی، و شادروان محسن توکلی در رشته اپه، مجید قلی پور، محمد میرمحمدی، کیوان جوانشیر، محمد میرزائی، سیروس فیض عسگری، البرز حیدری، حمید ویسی، علیرضا کهریزی، داوود علیوردی، امید فرهی، امیرحسین شبکه ساز، وحید پاسافر و بابک کزلان طوسی در رشته فلوره.

شمشیربازی ایران بعد از چند دهه غیبت در بازی های المپیک در المپیک ۲۰۱۲ حضور داشت. این حضور تنها توسط مجتبی عابدینی و در اسلحه سابر انجام شد تا اینکه شمشیربازان اسلحه سابر ایران مجتبی عابدینی و علی پاکدامن در مسابقات جایزه بزرگ سئول دو سهمیه المپیک ریو 2016 خود را قطعی کردند که مجتبی عابدینی از طریق رنکینگ جهانی و علی پاکدامن به عنوان برترین شمشیرباز آسیا در اسلحه سابر این افتخار را کسب کردند که مجتبی عابدینی به چهارمی در المپیک ریو 2016 به کار خود پایان داد.

انواع شمشیرها

فلوره

فلوره شمشیری است به وزن 500 گرم و به طول 110 سانتی متر که شامل دسته، گارد و تیغه می باشد. تیغه شمشیر فلوره از جنس فولاد آلیاژی است که خاصیت فنری دارد. در نوک تیغه این شمشیر تکه ای قرار دارد که هرگاه بازیکن بتواند فشاری معادل 5000 گرم نیرو بر بدن حریف وارد کند، این ضربه روی دستگاه مخصوص ضبط می شود.
تعداد ضربات برای زنان و مردان، 5 ضربه برای مدت ۳ دقیقه است (دور مقدماتی) و دور حذفی، 15 ضربه در 3 زمان 3 دقیقه ای می باشد. مسابقات فلوره تنها به وسیله یک سرداور قضاوت می شود و ضربه ای امتیاز می گیرد که به جلیقه ای وارد شود که نیم تنه بالای بدن را می پوشاند به جز دست شمشیرباز و هدف در این رشته قسمت جلو وپشت سینه است.

اپه

اپه شمشیری است به طول 110 سانتی متر و وزن 770 گرم که ضخامت تیغه آن بیشتر از تیغه فلوره است. مقطع تیغه اپه مثلث شکل است و در این رشته هم مانند فلوره ضربه ها به وسیله دستگاه مخصوص ضبط می شود.برای ثبت امتیاز، شمشیرباز باید 750 گرم نیرو بر نوک شمشیر وارد کند تا دستگاه ضربه را ثبت نماید. هدف در بازی اپه، تمام بدن است و تعداد ضربات، 5 ضربه در ۳دقیقه می باشد که برای هر بازی در نظر گرفته می شود. البته تنها ضربه با نوک شمشیر ملاک امتیازدهی است.

سابر

شمشیر سابر 500 گرم وزن دارد و طول آن 105 سانتی متر است که شامل 88 سانتی متر طول تیغه است. هدف در این رشته، همه قسمتهای  بالای بدن است و می توان هم با نوک شمشیر و هم از پهلو به صورت پرش ضربه وارد آورد.در سالهای اخیر، مسابقات سابر به صورت الکتریکی درآمده و قضاوت مسابقات با یک سرداور است. برای برد، تعداد 5 ضربه در مدت ۳دقیقه لازم است. حرکات و سرعت عمل در سابر بسیار بیشتر و سریعتر از دو رشته دیگر (فلوره و اپه) است و با ضربات نوک و لبه آن امتیاز به دست می آید.

اصطلاحات شمشیربازی

اتک : گرفتن حالت حمله به خود را اتک می گویند. در این حالت، شمشیرباز دست را پیش می گیرد و حمله می کند و طرف دیگر دفاع کننده است.

گارد شمشیر: قسمتی از شمشیر است که دست را در مقابل حریف حفاظت می کند. 
فول :  خطا و نقض قانون بازی است.

لانژ : حرکت ناگهانی شمشیر باز به سمت جلو .
فلش : حمله ی شمشیر باز هم زمان با دویدن .
بازکوب : دومین حمله ی شمشیر باز .
آپل : کوبیدن پای راست بر زمین به طور ناگهانی و شدید ؛ این کار با هدف به هم زدن تمرکز رقیب انجام می شود .

عمده خطاها عبارتند از:

1 بی ادبی و توهین به حریف.
2 اعتراض به داور یا حریف پس از اعلان رأی داوران.
3 گرفتن بدن حریف و جلوگیری از بازی وی.
4 نداشتن وسایل کامل مسابقه.
5 پرتاب کردن شمشیر به طرف حریف.
6خشونت پس از اخطار.
7 تکرار حمله به حریف بعد از فرمان ایست داور.

رده های سنی مسابقات

– نونهالان (زیر 14 سال).
– نوجوانان (زیر 17 سال).
– جوانان (زیر 20 سال).
– بزرگسالان (سن آزاد است).

تعداد نفرات:

یک تیم شمشیربازی از 4 نفر تشکیل می شود که شامل 3 نفر اعضای اصلی و 1 نفر ذخیره می باشد،‌ البته مسابقات به شکل انفرادی و تیمی انجام می شود.

مدت مسابقه:

زمان هر مسابقه 3 دقیقه می باشد و وقت های تلف شده در حین مسابقه محاسبه می شود. با دستور سرداور بازی شروع می شود و بعد از هر ضربه امتیازدار، دو شمشیر باز به وضع سابق خود در پشت خط گارد باز می گردند.

تجهیزات

1. یک ژاکت که بالاتنه را پوشانده و تسمه‌ای دارد که از بین پا رد شود.

2. یک محافظ که زیر ژاکت قرارگرفته و به عنوان یک مانع در برابر ضربات شمشیر از آرنج و بازو محافظت می‌کند.

3. یک دستکش بلند برای دستی که سلاح با آن گرفته می‌شود. این دستکش از بالا رفتن تیغه از آستین ممانعت کرده و از آسیب دیدن دست جلوگیری می‌کند.

4. یک شلوار گشاد که بلندی آن تا روی زانو می‌رسد. این شلوار و ژاکت باید 10 سانتی‌متر روی هم قرار داشته باشند.

5. کفش‌هایی با کف صاف در پشت و پاشنه در جلو برای جلوگیری از سایش در هنگام جهش.

6. یک ماسک شامل یک محافظ گردن.

7. محافظ پلاستیکی قفسه سینه که برای خانم‌ها اجباری است.

قوانین

زمین مسابقه در این بازی 14 متر طول و 1.5 متر پهنا دارد. قبل از شروع بازی باید شرکت‌کنندگان به یکدیگر، داور و تماشاگران با نگه‌داشتن محافظ شمشیر در کنار چانه ادای احترام کنند. در روی خط آن گارد، باید به گونه‌ای بایستند که یک پا جلو بوده، شمشیر به سمت حریف بوده و دست آزاد در پشتشان جمع شده باشد.

هر ست مسابقه 3 دقیقه است ولی اگر یکی از طرفین 15 امتیاز بگیرد، مسابقه زودتر به پایان می‌رسد. اگر زمان تمام‌شده و هیچ‌کدام از شرکت کنندگان به امتیاز 15 نرسیدند، برنده فردی است که امتیاز بالاتری را کسب کرده است. اگر پس از 9 دقیقه امتیازها مساوی بود، یک دقیقه وقت اضافه در نظر گرفته می‌شود که در آن فردی که اولین امتیاز را کسب کند برنده خواهد بود. برای گرفتن امتیاز هر بازیکن باید به منطقه‌ی مجاز حریف ضربه بزند. این مناطق برحسب قوانین مختلف، تغییر می کنند.

آسیب های شمشیر بازی

کشیدگی عضلات ساق پا و پیچ خوردگی مفاصل از جمله آسیب های شایع در این ورزش است. این آسیب ها در نوآموزان که حرکات را به درستی انجام نمی دهند بیشتر ایجاد می شود و باعث ایجاد درد شدید و گاهی تورم در عضلا ت و مفاصل می شودکه باید حتما توسط پزشک مورد درمان قرار گیرد.

کالری مصرفی :

فعالیت (1 ساعت)       59 کیلوگرم     70  کیلوگرم     81کیلوگرم       93 کیلوگرم

شمشیر بازی                354                422              490               558

به طور کلی شمشیر بازی می‌تواند روی بدن ورزشکار آثار مفید زیر را ایجاد کند:

▪‌ افزایش سرعت و چالاکی

▪ انعطاف‌پذیری

▪ واکنش سریع به تحریکات

▪ هماهنگی میان مغز و عضلات بدن

▪ تقویت تمرکز و دقت

▪ حفظ اندام مناسب و زیبا

▪ تقویت عضلات خصوصا عضلات ران‌ها، پشت و شکم

▪ تقویت سیستم قلبی- عروقی

▪ تقویت سیستم تنفسی

▪ افزایش اعتماد به نفس

▪ افزایش قدرت تفکر و تصمیم‌گیری

وب سایت های رسمی

سایت فدراسیون شمشیربازی ایران  http://www.iranfencing.ir/

سایت فدراسیون جهانی شمشیربازی  http://fie.org/splash

سایت کنفدراسیون آسیایی شمشیربازی http://www.asianfencing.com/

تهیه و گردآوری : تیم Osport

منبع : شمشیربازی

ورزش  ، فروشگاه ورزشی ، مربیان و باشگاه ها ، استعدادیابی ورزشی ، ویدئوهای ورزشی ، تورها و بلیط های ورزشی ، مسابقات و چالش های ورزشی ، علم ورزش ، محصولات رزمی ، محصولات فیتنس ، محصولات ورزش های آبی ، پیشنهاد شگفت انگیز ، محصولات پزشکی ورزشی ، آدیداس ، لینینگ ، چمپکس ، نایک